Doğal Bir Afetten Sonra Duygusal Yeme
Duygu doyumunu artırmak için yapılan duygusal yeme davranışı olumsuz duygulara gidermeye karşı geliştirilen aşırı yeme davranışını anlatan bir yeme bozukluğudur.
(İnalkaç&Aslantaş, 2018).
Bir araştırmada ise, duygusal durumun besin alımını etkilediği, normal veya düşük kilolukişilerin olumsuz duygusal durumlarda daha az yedikleri ancak fazla kilolu kişilerin ise böyle durumlarda daha fazla yemek yediği görülmüştür. (Alıntılayan Öyekçin&Deveci, 2012).
Duygusal yeme, daha çok stres durumuna yanıt oluşturma davranışı olarak varsayılmaktadır.Özellikle doğal felaket sonrası strese yüksek maruziyet olması yeme davranışını etkileyebilmektedir. Yüz beş orta yaşta kadının dahil olduğu ortalama 2 yılı kapsayan kesitsel bir çalışmada, kadınların deprem öncesi ve sonrası yeme davranışları araştırılmış ve yüksek strese maruz kalma ile yeme davranışı ilişkili bulunmuştur. Yüksek stres seviyeleri, sağlıklı yeme davranışlarında (sebze meyve tüketme, kahvaltı yapma) azalmaya sebep olmuştur.
(Serin&Şanlışer, 2018).
Bazı durumlarda besin ve yeme davranışına stres giderici özellikler atfetmek, yemeği koşullamaktır. Özünde korkutucu olmayan veya kaygı oluşturmayan bir uyaranı (koşullu uyaran), korkutucu bir uyaranla (koşulsuz uyaran) eşleştirmek, koşullu uyaranın nötral özelliğini kaybetmesine sebep olunur ve rahatsız edici duygu gideren uyaran özelliği kazanır. Bu durum yeme davranışı üzerinde değerlendirildiğinde yeme davranışını koşullamak özelliğini kaybetmesine ve ardından gelen rahatsız edici hislerle ilişkilendirilir. (Hergüner ve ark.,2008).
Obezite hastası olan kadınların olduğu grubun yaşadığı yüksek stresli olayların ortalama sayısı normal kilolu kadınların olduğu gruptan fazla bulunmuştur. Geçmiş travmatik deneyimlerin obezite hastalarında çok gösterildiği çalışmalar literatürde mevcuttur (Hendricks ve diğ. 2015). Flannery (2001) morbid obezitenin de içinde bulunduğu bir takım tıbbi hastalıklarda tedavi edilmeyen ruhsal travma yaşantılarının önemine dikkat çekmiştir.
Yine literatürde son bir yıl içerisinde TSSB tanısı alan kişilerin obezite olma ihtimallerinin cinsiyetten bağımsız olarak arttığı bildirilmiştir (Pagoto ve diğ. 2012).
Konttinen ve diğ. (2009) yaptıkları çalışmada beden kitle indeksi ile duygusal yemenin pozitif, kısıtlayıcı yemenin negatif yönlü ilişki gösterdiğini bulmuşlardır. Bir başka çalışmada da obezite olan kadınlarda duygusal yemenin, anoreksiya nervoza olan kadınlarda ise kısıtlayıcı yemenin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Aynı çalışmada obezitesi olan grup ile sağlıklı kontroller arasında dışsal yeme stili arasında fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır
(Banos ve diğ. 2014).
Başa Çıkma
Yeme bozuklukları olan kişiler, sosyal izolasyonun getirdiği anksiyete, depresyon, uyumsuz/ tepkisel davranışlar, yetersiz sosyal destek gibi durumlar ile bilişsel ve algısal bozukluk, uyumsuz ve kendine zarar verici davranışlar (örneğin, sözel manipülasyon, yeme atakları, laksatif kullanımı) sergileyebilir. Bu dönemde özellikle ev sürecini sağlıklı geçirmek adına iç görü ve motivasyonu artırıcı faaliyetler yapılması, dürtüsel veya dengeleyici davranışlara neden olan faktörleri gözlemlemek ve bu durumları telkin ile dizginlemek, başa çıkma stratejilerini geliştirmek, kaynakları arttırmak, yeme atağı geçirenlerin duygu, düşünce, davranış tablosu tutması bu süreçte sakinleştirici ve işlevsel metodlar olabilmektedir.
KAYNAKÇA
Aslan, N. (2016). Kilo sorunu/ağır kilo sorunu olan ve kilo sorunu olmayan kadınlarda travmatik yaşam olayları, yeme davranışları ve stresle başa çıkma tarzlarının değerlendirilmesi (Master’s thesis, Kocaeli Universitesi, Saglik Bilimleri Enstitusu).
Hergüner, S., Gökçe, S., Gökçay, G., & Tüzün, Ü. (2008). Travma Sonrası Beslenme Bozukluğı; Tanıdan Tedaviye. İnalkaç, S., & Arslantaş, H. (2018). Duygusal Yeme. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 27(1), 70-82.
Öyekçin, D. G., & Deveci, A. (2012). Yeme Bağımlılığının Etyolojisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2), 138-153.
Serin, Y., & Şanlıer, N. (2018). Emotional eating, the factors that affect food intake, and basic approaches to nursing care of patients with eating disorders. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 9(2).
Derya Arslan
(Psikolojik Danışman)