Tıkanırcasına yeme bozukluğu, hızlı ve tıkanırcasına yaşanan yeme atakları ile karakterize bir psikolojik rahatsızlıktır. Tıkanırcasına yeme bozukluğuna sahip bireyler, tıkınma atakları
sırasında normalde yediklerinin 2-3 katı kadar yiyebilir. Tıkanırcasına yeme bozukluğunu diğer yeme bozukluklarından ayıran en önemli durumlardan birisi, bireyin tıkınma atağı
sonrasında kendini uzun süreli aç bırakma, egzersiz, kusma gibi telafi davranışlarında bulunmamasıdır.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Tıkanırcasına yeme bozukluğunun belirtileri fiziksel ve psikolojik olarak iki gruba ayrılabilir:
Fiziksel Belirtiler:
- Yeme atakları sırasında normalden çok daha hızlı ve tıkanırcasına yemek.
- Yemek yeme davranışına engel olunamaması.
- Fiziksel olarak aç hissetmezken çok miktarda yemek tüketmek.
- Hızlı kilo alımı.
Psikolojik Belirtiler: - Doyma hissinin ortadan kalkması.
- Yeme atakları sonrasında suçluluk ve utanç hissi.
- Suçluluk ve utanç hissi sonrasında sosyal hayatta işlev kaybı (aileden, arkadaşlardan vb. uzaklaşma).
- Utanç duygusundan kaynaklanan gizli yeme davranışı.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu Neden Olur?
Tıkanırcasına yeme bozukluğunun nedeni tam olarak bilinmemektedir ancak birçok faktörün bu rahatsızlığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
Genetik ve Biyolojik Faktörler:
Aile içerisinde yeme bozukluğu öyküsü, yeme davranışı konusunda sorun yaşayan bireylerin bulunması genetik yatkınlık açısından risk oluşturabilir. Ayrıca tıkanırcasına yeme bozukluğu
yaşayan insanların beyinlerinde ödül ve zevk duygularından sorumlu olan bir kimyasal olan dopamine karşı aşırı duyarlılık da olabilir.
Psikolojik Faktörler:
- Olumsuz beden algısı.
- Travmatik yaşam olayları.
- Depresyon, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklar.
- Özgüven eksikliği.
Çevresel Faktörler: - İş, okul ya da kişisel yaşamda yaşanan stresli durumlar.
- Aile içi yeme davranışları, eleştiriler, baskılar.
- Sosyal medyada ve toplumda idealize edilen beden algıları.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu Hangi Hastalıklara Neden Olur?
- Kalp hastalıkları
- Obezite
- Diyabet (Tip2)
- Hipertansiyon
- Sindirim sistemi sorunları
- Hiperlipidemi (Kanda artan yağ sonucu oluşan sorunlar)
- Organ yağlanması
- Adet düzensizliği
- Kısırlık
- Uyku apnesi
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Tıkanırcasına yeme bozukluğu tedavisinin ilk basamağı tanı konulmasıdır. Tedavideki asıl amaç ortaya çıkan yeme ataklarını kontrol altına almak ve uzun süreli olarak önüne geçmektir. Tedavisinde birden fazla disiplinin bir arada çalışmasını gerektirmekle beraber aşağıdaki yaklaşımlar sıklıkla kullanılır:
Psikoterapi:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
BDT, yeme bozukluklarının tedavisinde sık kullanılan bir yöntemdir. Bu terapi yöntemi vücudunuzla ilgili olumsuz duygular veya depresif bir ruh hali gibi aşırı yeme olaylarını tetikleyebilecek sorunlarla daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Ayrıca davranışlarınız üzerinde daha iyi bir baş etme yöntemi oluşturmanıza ve yeme aralıklarınızı düzenlemenizi
sağlar.
EMDR Terapisi:
Kişinin kendisi ile ilgili negatif inançları, duyguları, beden duyumları ve anılar ile çalışılır. Kişinin kendisi ile ilgili negatif inançları geliştirdiği anılar ve engelleyici inançlar belirlenir.
Travmatik anılar ile çalışma ile şimdiki tetikleyicileri ve gelecekte yaşanabilecek durumları değerlendiren bir EMDR yöntemi hedeflenir. EMDR yeme bozuklukları üzerinde etkili bir terapi yöntemidir. Geçmiş, bugün ve gelecek ile bağlantılı bir şekilde köprü kurarak yeme davranışı üzerinde değişikliğin oluşması ve sürdürülmesi temel hedeflerdendir.
Diyalektik Davranış Terapisi:
Diyalektik davranış terapisinde, kişinin yaşadığı stresi ve duyguları nasıl kontrol edebileceği öğretilir. Stres ve duygu durumları sırasında ortaya çıkan yeme atakları ve aşırı yeme isteği
azaltılmaya çalışılır.
Beslenme Eğitimi:
Beslenme uzmanları, kişiye sağlıklı bir yeme düzeni oluşturarak tıkınma, aşırı yeme gibi davranışları ortadan kaldırmayı amaçlamaktadırlar.
Tıbbi Tedavi
Tıkanırcasına yeme bozukluğunun doğrudan ilaçlı bir tedavisi yoktur. İlaç tedavisi, bu bozuklukla birlikte seyreden depresyon, anksiyete ya da diğer psikiyatrik hastalıklar
olduğunda uygulanır. Tıbbi tedavilerde antidepresanlar ve anti-obezite ilaçları kullanılabilir. Tıkanırcasına yeme bozukluğu ciddi bir sağlık sorunudur ve pek çok ciddi sağlık sorunun da
tetikleyicisi olabilir ancak tedavisi mümkündür. Eğer siz ya da bir yakınınız tıkanırcasına yeme bozukluğunun belirtilerini yaşıyorsa, bir uzmandan yardım almayı ertelemeyin. Daha sağlıklı bir yaşam için ilk adımı bugün atın! Erken teşhis hayat kurtarır.
Psk. Ziya Talha Yaratan
